Wijn als aangenaam medicijn door I. Stoel, cardioloog

Tot de achttiende eeuw werd veel belang gehecht aan de rol van wijn in de geneeskunde. Niet in de laatste plaats omdat het drinken van wijn in tijden van grote epidemieën veel veiliger was dan het drinken van veelal besmet 'drinkwater'. Omdat wijn zowel alcohol als zuren bevat, remt het de groei van ziekteverwekkende micro-organismen.

Begin van de 19e eeuw ontstond er een brede maatschappelijke stroming die zich keerde tegen het gebruik van alcohol en zich beijverde voor het behoud van de goede zeden. De mislukte 'drooglegging' van Amerika vormde hierbij wel bet meest trieste voorbeeld.

Ondanks de meestal slecht gefundeerde en op vooroordeel gebaseerde anti-alcohol campagnes, waarbij harde wetenschappelijke gegevens onder tafel verdwenen, heelt het tij zich de laatste jaren gekeerd. Voedingsgewoonten blijken een niet onaanzienlijke rol te spelen wat betreft onze gezondheid en levensverwachting. Zo kan men zich niet alleen de pijp uit roken, maar ook met mes en vork voortijdig een graf voor zichzelf graven. Gelukkig is inmiddels ook gebleken dat men zich met behulp van veel groenten, fruit en matig alcoholgebruik ook weer wat langer drijvende kan houden. Wat eigenlijk al lang bekend was, werd inmiddels in de wetenschappelijke publicaties openbaar gemaakt: matig en regelmatig gebruik van alcohol en met name rode wijn verlengt (en veraangenaamt) het leven!  De kans op een hartinfarct neemt met circa 30% af als per dag drie eenheden alcoholhoudende drank worden gebruikt. Bij hogere consumptie nemen de risico's echter weer toe: hoge bloeddruk, hartritmestoornissen, verzwakking van de hartspier en levercirrhose met alle complicaties van dien.

Ofschoon met name Fransen meer vet eten en vaker roken, sterven ze toch aanzienlijk minder vaak aan hart- en vaarziekten dan anderen, met name Noord Europeanen. Een goede en volledig wetenschappelijke verklaring bestaat hier nog steeds niet voor.

De tegen hart- en vaatziekten beschermende alcohol zou het samenklonteren van bloedplaatjes enigszins remmen en de hoeveelheid stolseloplossend weefsel plasminogeenactivator  (tPA) in het bloed doen toenemen. Echter een tweetal andere mechanismen speelt wellicht een belangrijkere rol.

Regelmatig alcohol gebruik verhoogt het gehalte ('beschermend') HDL-cholesterol in het bloed en daarnaast suggereren recente onderzoeken dat het drinken van rode wijn ervoor zorgt dat er een verhoogde antioxydans-activiteit in ons bloed ontstaat, waardoor het atherosklerotische proces (= aderverkalking) wordt geremd. Om dit beter te kunnen toelichten, volgt hier een korte uiteenzetting over de samenstelling en de verwerking van vetten in ons lichaam.

Cholesterol wordt opgenomen via de voeding en geproduceerd door de lever. Cholesterol is eigenlijk een verzamelnaam. Het kan worden onderverdeeld in het ('beschermende') HDL-cholesterol en het ('schadelijke') LDL-cholesterol, dat overigens ook weer kan worden onderverdeeld in 'minder'  of  'meer schadelijk', doch het voert te ver om hierop dieper in te gaan.

HDL fungeert als een soort vuilophaaldienst in de bloedvaten: overal waar LDL 'aankoekt' probeert HDLhet weer weg te slepen. Dus: hoe meer HDL, hoe beter. Bovenstaand werd reeds vermeld  dat regelmatig alcoholgebruik het HDL verhoogt, doch dit vormt zeker niet de volledige  verklaring voor de 'Franse Paradox'. LDL is vooral schadelijk als het is 'verroest' door oxydatie, waarbij het een verbinding met zuurstof aangaat. Macrofagen, cellen die een opruimfunctie hebben, nemen het 'verroeste' LDL in zich op en vormen dan zogenaamde schuimcellen in de vaatwand: het  begin van atherosklerose. Ophoping  van deze schuimcellen leidt tot verdere beschadiging en vernauwing van de bloedvaten met alle gevolgen van dien.

Oxydatie (verroesting) van LDL wordt veroorzaakt door vrije radicalen, negatief geladen moleculen. Vrije radicalen worden o.a. in grote hoeveelheden gevormd tijdens roken en ontstaan onder invloed van radioactieve straling. Het lichaam heeft hiertegen verdedigingsmechanismen die echter met het ouder worden afnemen, waardoor beschadigende radicalen dan meer kans krijgen. Zij zijn mede verantwoordelijk voor het verouderingsproces. Stoffen die deze vrije radicalen binden zijn vooral hij het ouder worden van belang voor de bescherming van de bloedvaten en andere weefsels in ons lichaam. Met name groenten, fruit en rode wijn bevatten dergelijke stoffen.
Rode wijn bevat, in tegenstelling tot witte wijn, een hoog gehalte aan flavonoiden, waaronder tannine, die vrijkomen uit de schillen en pitten van druiven. Deze flavonoiden hebben een sterk antioxydatief effect, waardoor LDL minder makkelijk 'verroest' en rode wijn op die manier beschermt tegen arteriosclerose.

Sinds 1993 werd deze theorie getest in een aantal onderzoeken, waarbij wisselende  resultaten werden verkregen:  Engelse onderzoekers vonden bij vrijwilligers die rode wijn dronken een anti-roest effect op het LDL, echter een tweetal Nederlandse onderzoeken, waarvan er een in ons ziekenhuis plaatsvond, konden dit niet bevestigen.

Aan het experiment in ons ziekenhuis namen 13 vrijwilligers deel. De eerste maand mochten ze geen druppel alcohol gebruiken en de tweede maand waren ze verplicht om elke dag een halve fles van dezelfde rode wijn te drinken. Metingen lieten tijdens de tweede maand een geringe stijging van het HDL zien, doch een anti-roest effect op LDL kon bij ons, in tegenstelling tot Engeland niet worden waargenomen. Wel bleek onder invloed van rode wijn een bepaald enzym, dat zorgt voor een snelle verwijdering van bepaalde schadelijke vetten, sterk te zijn gestegen, hetgeen ook een van de mogelijke verklaringen voor de Franse Paradox zou kunnen zijn.

Concluderend blijft nog een groot aantal vragen rondom de Franse Paradox onopgehelderd, maar gelukkig staat al wel vast dat rode wijn werkt, hoe dan ook.

Als elke volwassen Nederlander elke dag 3 glazen wijn zou drinken, zou de sterfte aan hart- en vaatziekten, doodsoorzaak nummer 1, met tenminste 30% afnemen, waarmee vele miljoenen in de gezondheidszorg kunnen worden bespaard.

Het heffen van belasting op dit aangename medicijn is schadelijk voor de gezondheid en dient te worden beschouwd als een grof schandaal.

Bron: De Wijnkrant | juni 1999


Terug Info-pagina: Artikelen over wijn