Nu moet Russische man nog aan de wijn, door onze correspondent  Steven Derix - Sennoj
Rusland is op dit moment de zevende wijnmarkt ter wereld, maar het potentieel is enorm. Toch blijft een definitieve doorbraak nog uit, in Europa, maar vooral op de thuismarkt.

Geloof het of niet, maar wijn wéét wanneer het lente wordt, vertelt Vladimir Poekisj. Als in het vroege voorjaar het sap weer door de wijnstokken stroomt, begint de jonge wijn in de enorme roestvrij stalen vaten van wijnfabrikant Fanagoria zachtjes te borrelen.
Serieus?
Wijn is een levend organisme", zegt Poekisj met een uitgestreken gezicht. Het hoofd pr wijst naar een lege tafel in de grote hal: daar staat normaal gesproken een cassetterecorder te spelen. "Mozart en Bach natuurlijk. Hardrock is slecht voor de wijn."
Poekisj is niet de enige die het verhaal vertelt over de jonge wijn in het voorjaar, maar controleren kunnen we het niet: in Sennoj is het najaar begonnen, een druilerige regen daalt neer op de verlaten stranden

Sennoj ligt recht tegenover de Krim, aan de baai van Taman. 's Avonds licht het op aan de horizon: er wordt dag en nacht gewerkt aan de brug die Rusland gaat verbinden met het nieuwe vaderland.
Toen we dit schiereiland opreden, zagen we plotseling een on-Russisch panorama: zachtgroene ranken, rij na rij, kilometers lang. Maar wie had gehoopt op een rustiek wijndorp komt in Sennoj bedrogen uit. Over de pokdalige hoofdstraat rammelen roestige trucks. Zelfs het strandtoerisme lijkt zijn beste tijd te hebben gehad in deze verwaarloosde badplaats.

Toch is Sennoj een van de brandpunten v
an een heuse Russische wijnrevolutie. In de afgelopen jaren hebben producenten als Fanagoria hun niveau opgestuwd. Russische wijn wordt niet langer genegeerd door internationale critici en wint wereldwijd prijzen. "We zien een enorme groei in de Russische kwaliteitswijn", zegt Vadim Drobiz, directeur van het Onderzoekscentrum voor Federale en Regionale Alcoholmarkten.

De afgelopen jaren hadden Russische wijnmakers de wind in de zeilen. Na de annexatie van de Krim kondigde het Westen sancties af, zakte Rusland in een recessie en daalde de roebel ruim de helft in waarde. Bordeaux en Chianti waren plotseling niet meer te betalen. In 2015 steeg de Russische wijnproductie met 24,5 procent. Toch blijft een definitieve door: braak nog uit - in Europa, maar vooral ook op de eigen thuismarkt.

Sennoj wordt al duizenden jaren wijn verbouwd. In 543 voor Christus landden hier Griekse kolonisten uit Teos, een stad in het huidige Turkije. Phanagoria bloeide dankzij de handel met de Scythen. Aan de verre zijde van de baai zijn delen van de antieke stad opgegraven. In 2011 rees Vladimir Poetin op uit de golven met in beide handen delen van oude amfora's. Bij Fanagoria hangt de ingelijste foto van de president in wetsuit in de gang.

Onder de Ottomanen raakte de wijnbouw rond de Zwarte Zee in onbruik. Aan het einde van de achttiende eeuw veroverde het Russische tsarenrijk het Zwarte Zeegebied, maar het zou tot diep in de negentiende eeuw duren voor dat er begonnen werd met het maken van Russische wijn.

Wijnproducent in Sennoj een sovchoze (collectiefboerenbedrijf) werd opgericht dat zich specialiseerde in de productie van gepasteuriseerd druivensap en most. Wijn werd er in Sennoj niet gemaakt: dat gebeurde in 'wijnfabrieken' in Moskou en Leningrad.

In de jaren vijftig begonnen de Sovjetautoriteiten met het aanplanten van wijnstokken in het zuiden van Rusland. Tussen 1952 en 1985 steeg de wijnconsumptie van 2 liter naar 28 liter per hoofd van de bevolking per jaar. Ter vergelijking: Nederlanders dronken in 2014 20,3 liter per persoon. In 1985 nam Sovjet-leider Gorbatsjov maatregelen om de overmatige consumptie van wodka tegen te gaan. Zijn 'drooglegging' had ook gevolgen voor de wijnproductie. De ineenstorting van de Sovjet-Unie en de crisis van de jaren negentig maakten de situatie er niet beter op. In 1995 was de wijnconsumptie in Rusland teruggevallen tot 3 liter per capita.

Platina medaille

Begin jaren negentig is ook de periode dat er in Sennoj de sovchoze werd geprivatiseerd, en dat er begonnen werd met het maken van wijn. Inmiddels produceert Fanagoria 32 miljoen flessen per jaar: niet alleen wijn, maar ook cognac en tsjatsja, een Georgische gedestilleerde drank op basis van druiven. Een groot deel van de productie bestaat uit goedkope (en amper te drinken) tafelwijn, maar steeds vaker slagen de wijnmakers van Fanagoria erin om wijnen te produceren die internationaal mee kunnen. Dit jaar won een van de wijnen uit Fanagoria's toplijn een platina medaille op de Decanter World Wine Awards in Londen. Fanagoria huurt internationale adviseurs in: de in Londen wonende Australische wijnconsulent John Worontschak komt ieder jaar langs om de kwaliteit van de productie te beoordelen.

De cabernet-sauvignon die Natalja Ljezjepjokova (hoofd wijntoerisme) inschenkt in de proefzaal is verrassend goed. 'Cru Lermont' heet de voormalige toplijn van Fanagoria - een verwijzing naar de negentiende-eeuwse schrijver Lermontov, die als officier diende in het nabijgelegen Tsjerkessië. De rode wijn van de Georgische saperavi-druif uit dezelfde lijn is zelfs een ontdekking. De stijgende lijn wordt voortgezet met Fanagoria's nieuwe topwijn die de speelse naam 'Honderd tinten rood' heeft meegekregen. Fanagoria bevindt zich in een overgangsfase: vanuit het oude bakstenen fabrieksgebouw leidt een nog onverlichte trap naar een gloednieuwe wijnkelder met lange rijen eikenhouten vaten, inclusief een proefruimte in Italiaans design.

Niet alleen Fanagoria is bezig met een overgang. Sinds dit jaar wordt Russische wijn gecategoriseerd per regio, een heuse Russische Appellation d'Origine Contrôlée, met drie kwalificaties: van tafelwijn tot kwaliteitswijn met een gegarandeerde herkomst. De volgend stap: export naar Europa, is voorlopig nog een brug te ver. "Wie koopt er nu een cabernet-sauvignon uit een onvolledig onbekend wijnland, als je ook een cabernet uit de Bordeaux kunt kopen", zegt hoofd pr Poekisj achter een glas riesling.
Om Russische wijn internationaal op de kaart te zetten is een massale marketingcampagne nodig. Neem de Nieuw-Zeelandse wijn, vertelt t Poekisj. "Dertig jaar geleden had niemand daar nog van gehoord."
Niet dat de Russische overheid niets doet.

De hoogzwangere Joelia Oezoenova ontvangt thuis aan de Kommoenistietsjeskistraat in Sennoj. Op de binnenplaats staat een forse schuur. Binnen staan glimmende roestvrijstalen vaten te wachten op de oogst. Zonder subsidie was dat nooit gelukt.
Joelia en haar man Jaroslav werken allebei bij Fanagoria. Een paar jaar geleden begonnen ze in hun vrije tijd wijn te maken 'in de garage' voor eigen gebruik, zoals zoveel Russen aan de Zwarte Zee. Nu staat er moderne apparatuur en zijn de Oezoenovs de eerste 'garagisten' met een accijnsnummer en een officiële vergunning om wijn te verkopen in Rusland onder hun merknaam 'De Zeven Zeeën', zo'n zevenduizend flessen per jaar. Ze liggen in lange rijen in de schuur.


Zevende wijnmarkt ter wereld
Wijn maken is een zegen, zegt Joelia met een gelukzalige glimlach. Maar het is ook keihard werken. Nu de oogst wordt binnengehaald gaan de Oezoenovs door tot drie uur 's nachts. Druiven kun je niet laten liggen, zegt Jaroslav. "Anders trekt de tannine uit de takjes in de vrucht."

In 2015 steeg de productie van Russische wijn nog met bijna een kwart, maar in de jaren daarop heeft die trend zich echter niet doorgezet: Russische consumenten zijn gewend geraakt aan het hoge prijspeil van hun geliefde Bordeaux.
Rusland is op dit moment de zevende wijnmarkt ter wereld, maar het potentieel is enorm. De helft van de Russische consumentenmarkt - Russische mannen - ligt namelijk braak. "90 procent van alle wijn die in Rusland wordt verkocht, wordt door vrouwen gedronken", zegt alcoholexpert Drobiz. "Om de consumptie van wijn te verhogen moeten we er een mannendrank van maken."

Joelia en haar man Jaroslav plakken snel een paar etiketten op de fles: de gasten mogen niet met lege handen vertrekken. Jaroslav geeft een ferme hand.
"Wijnbouw wordt pas een succes in Rusland als we ons eigen product gaan drinken", zegt hij.


Bron: NRC - 22 oktober 2017

Terug Info-pagina: Artikelen over wijn