De 'ereburgers van Bordeaux'
De 'grands crus' uit de Medoc stelen de show. Deze categorie zou je kunnen omschrijven als de hoge adel van Bordeaux, Het zijn wijnen met klinkende namen als Château Margaux, Rothschild, Latour, enzovoort. Wijnen met grote namen, maar helaas ook met bijbehorende hoge prijzen. De 'crus bourgeois' is eveneens een groep wijnen met een eretitel Ze zijn wat minder illuster dan de 'grands crus' en staan net een stapje lager op de kwaliteitsladder. Maar vergis u niet: er zijn wijnen bij die de kwaliteit van de grote streekgenoten zeer dicht benaderen. En wat deze 'ereburgers' van Bordeaux bovendien zo interessant maakt, is dat hun prijs aanzienlijk vriendelijker is.

Bordeaux, centrum van de wijnhandel in het gelijknamige gebied.

De aanduiding 'crus bourgeois' doet wat wonderlijk aan, want als je het letterlijk vertaalt, betekent het 'burgerwijn'. Het begrip 'burger' moet u in dit verband wel tegen de typische, historische achtergrond van Bordeaux bezien. In de twaalfde eeuw was Bordeaux al een belangrijke handels- en havenstad. In die tijd ook werden de eerste 'burgers' van de stad benoemd. Dit waren telgen van families die groot aanzien genoten. Drie eeuwen later kregen deze families bepaalde privileges van de koning. Zo kregen zij toestemming tot het dragen van een degen en het bezitten van riddergoederen. In de zestiende eeuw gingen zij zich op grote schaal bezighouden met wijnbouw in de Médoc. Zo werd de basis gelegd voor de nog altijd in groten getale aanwezige, aanzienlijke wijndomeinen in dit deel van Bordeaux.

Gekrakeel
Het ontstaan van de klassering 'crus bourgeois' is een verhaal op zich. We moeten daarvoor eerst even teruggrijpen op de totstandkoming van de categorie der 'grands crus'. Zoals u wellicht weet, werd die in 1855 in het leven geroepen ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling in Parijs. Het initiatief daartoe lag niet - zoals nogal eens ten onrechte wordt verondersteld - bij de château-eigenaren in Bordeaux. Nee, het idee kwam van de 'Keizerlijke Commissie voor de Wereldtentoonstelling', waarin prins Napoléon-Bonaparte persoonlijk actief was als voorzitter. De voorzitter van de Kamer van Koophandel van Bordeaux kreeg het verzoek 'de praktische middelen te verschaffen teneinde tot het gewenste resultaat te komen'. Deze man was daar niet happig op, zeker niet als de lijst een competitie-element in zich zou dragen. Hij adviseerde een lijst van belangrijke châteaus te maken, waarin de namen van deze wijngoederen op alfabetische volgorde zouden worden geplaatst en zonder een nadere onderverdeling in niveaus.

Eén van de belangrijkste wijncentra van de Médoc is het stadje Pauillac aan de Gironde, hier gezien vanaf een steiger in zijn haventje

Een groep wijnmakelaars in Bordeaux werd met de opdracht belast. Hun uitgangspunt was eigenlijk vrij simpel: uit ervaring wisten zij welke van de wijnen het beste in de markt lagen en derhalve de hoogste prijzen opbrachten. En dat werden de 'grands crus'. Bovendien stelden zij een lijst samen waarin wel degelijk een klasse-onderscheid werd gemaakt. Het gevolg was gekrakeel alom. Heftige kritiek kwam er van de eigenaren wier château naar hun idee te laag was ingeschaald en nog heviger was de kritiek van de château-bezitters die net buiten de boot waren gevallen. Al vrij kort na de publicatie van de lijst met 'grands crus' ontstond onder de eigenaren die onvermeld waren gebleven, het idee zelf met een klassering te komen. Het zou echter toch nog tot 1932 duren voordat het zover was. Het initiatief lag toen in handen van de Kamer van Koophandel en het Landbouwschap van de Gironde. Het begrip 'crus bourgeois' was geboren.

Crisis
De lijst van 'crus bourgeois'-wijngoederen omvatte maar liefst 444 namen. Daarbij was een onderverdeling in drie niveaus gemaakt. Het initiatief kreeg echter nauwelijks kans zich te ontplooien, want de crisisjaren stonden voor de deur en de daarop volgende oorlog bracht de genadeslag toe. In de naoorlogse jaren had men het veel te druk met de wederopbouw om zich er verder om te bekommeren. Pas in 1962 werd de zaak nieuw leven ingeblazen met de oprichting van het 'Syndicaat van de Crus Bourgeois'. Men maakte de balans op en het bleek dat er van de aanvankelijk 444 wijngoederen door verkaveling of doordat ze gewoon waren gerooid nog slechts 110 over waren. In de loop der jaren is de ledenlijst voortdurend bijgesteld en thans zijn het er rond de 235.

Druivenplukkers in de Médoc.  Op de achtergrond Château Palmer.

Overigens zijn niet alle châteaus die ervoor in aanmerking zouden komen, lid van deze organisatie. Sommige ervan vinden dat zij behoren te worden ingedeeld bij de categorie 'grands crus'. Hun kansen zijn moeilijk in te schatten. In elk geval lijken ze niet groot, want er heeft in de lijst van de 'grands crus', in de bijna 140 jaar van zijn bestaan, eigenlijk maar één wezenlijke verandering plaats gehad: de bevordering van Mouton-Rothschild van 'deuxième grand cru' naar 'premier grand cru'.

Klassenverschil
Ondanks tumult rond de klassenverdeling binnen de 'grands crus' heeft men ook binnen de 'crus bourgeois' een onderverdeling gemaakt. Men kent de titels 'cru bourgeois', 'cru grand bourgeois' en 'cru grand bourgeois exceptionnel'. De eisen per categorie zijn iets verschillend.
Een 'cru bourgeois' moet van een wijngoed komen van minimaal 7 hectare, moet op het château zelf zijn gevinifieerd en moet door een onafhankelijke commissie worden gekeurd.
Voor een 'cru grand bourgeois' gelden dezelfde normen, maar de wijn moet van een nog hoger niveau zijn en moet op eiken vat rijpen.
De 'cru grand bourgeois exceptionnel' kent weer dezelfde eisen als de voorgaande wijn, maar bovendien moet het wijngoed in hetzelfde herkomstgebied liggen als de 'grand crus' en de wijn moet op het château worden gebotteld.

De 'terminologie is ten opzichte van 1932 overigens iets gewijzigd. 'Cru grand bourgeois' heette toen 'cru bourgeois supérieur' en 'cru grand bourgeois exceptionnel' was toen 'cru bourgeois supérieur exceptionnel'. Het doet wat verwarrend aan, maar het moet toch vermeld worden, want sommige châteaus gebruiken de oude en andere de nieuwe aanduiding.

In Bordeaux rijpen de wijnen op eiken vaten

Behalve op traditionele manier, wordt de wijn ook met zeer moderne apparatuur gemaakt.

Grote wijnen
De 'crus bourgeois' staan dan in naam wat in de schaduw der 'grands crus' maar het zijn vaak grote wijnen. De beroemde wijnprofessor Emile Peynaud, de 'wijngoeroe' van Bordeaux, onderschrijft die mening. Hij heeft eens gezegd: "De wijnbereiding van de crus bourgeois onderscheidt zich in niets van die van de crus classés. De crus bourgeois worden gekenmerkt door traditie. Door de permanente aanpassingen van de installaties volgt men de technische voortgang op de voet. Het zoeken naar functionele en economische handelwijzen treedt hier meer dan elders op de voorgrond. Een crus bourgeois moet, meer dan elke andere wijn, wel van goede kwaliteit zijn. Hij ontleent er zijn voortbestaan aan".

Bron:  Gall&Gall magazine - nummer 6 | november 1992


Wijngebieden Bordeaux  >>