Eigen wijn? Bezin je eerst! door Matthijs Smits
Het is vaak vooral emotie, zelf een wijngaard opzetten. Maar wat wil je ermee? En op wie richt je je? En moet je ervan leven? Adviseurs steken een waarschuwende vinger op.

U hebt een grote tuin en wilt daarin iets nieuws. Of een stuk land en veel vrije tijd. U zag tijdens vakanties altijd al die prachtige wijngaarden en leest steeds vaker dat de wijnbouw in Nederland oprukt. Het idee wordt geboren: een wijngaard(je). Maar wat wéét je er echt van? Waar begin je? Hoe kom je aan de kennis? De inderdaad oprukkende wijnbouw in Nederland heeft ook ruimte geschapen voor een eigen advieswereldje in dit metier.

Fred Lorsheijd stond aan de wieg van de renaissance van de Nederlandse wijnteelt. Opgeleid als hovenier begon hij in 1978 met het aanplanten van wijnstokken op het Zuid-Hollandse eiland Putten. Nu voert hij zo'n 500 druivenrassen. Circa tachtig zijn er leverbaar, waarvan vijftig à zestig uit voorraad. In die bijna dertig jaar groeide Lorsheijd uit tot een veelgevraagd consulent. Wie hem benadert met plannen voor een eigen wijngaard, moet rekenen op een krachtig 'bezint eer gij begint'.

Lorsheijd: 'Regelmatig kloppen mensen bij mij aan. Op dan vaak nog vage plannen om een wijngaard te beginnen stel ik steevast vragen als 'wát wilt u maken?' en op een antwoord 'rood' dan wel 'wit': 'welke dan?', 'wat vindt u lekker?' Want je gaat toch geen wijn maken waar je zelf niet van houdt. Vaak komen mensen ook met suggesties voor bepaalde rassen, namen die in de grote wijnlanden gemeengoed zijn, maar het hier niet best doen. Als mensen dan nog steeds gemotiveerd zijn, kijk ik welke voor ons Nederlandse klimaat geschikte rassen het dichtst bij hun wensen komen. Want er is bijna overal wel een vervanger voor te vinden.'

Hij vervolgt: 'Dan vraag je 'wat wilt u met die wijn? Thuisgebruik? Verhandelen? Aan wie dan? Passanten? De horeca?' Dat maakt nogal verschil. En: 'Op welke grondsoort zit u?' Op zure grond ben je met druiven kansloos. Massa's kalk toevoegen werkt op den duur toch niet. En dan: hoe diep zit het grondwater? Is dat maar enkele decimeters onder de oppervlakte, dan hoef je aan wijnbouw niet te denken. Zit dat allemaal wél goed, dan kan ik op basis van de condities van het betreffende perceel gaan bekijken welke onderstam voor een ent de beste is. En dan volgt de misschien nog wel belangrijkste vraag: 'Beseft u hoeveel werk een wijngaard vergt? En dat er enorme investeringen nodig zijn terwijl er de eerste jaren geen stuiver opbrengst afkomt?'

Stan Beurskens in Vijlen is gediplomeerd wijnmaker. Hij studeerde in Wageningen, Stellenbosch (Zuid-Afrika) en het Duitse Geisenheim en startte - met ruim tien jaar praktijkervaring - onlangs zijn Wijnbouwadvies Beurskens, waarmee hij inmiddels tientallen wijngaardeniers begeleidt. Hij tracht aspiranten altijd eerst te 'ontromantiseren'. Waaróm wil iemand een wijngaard? Beseft men de kosten? En het tijdsbeslag? 'Een wijngaardenier moet drie dingen in zich verenigen: groene vingers hebben en niet afkerig zijn van werken in de stromende regen (de boer), kennis hebben vam en handigheid in de kelderprocessen (de wijnmaker/oenoloog) en weten hoe hij zijn eigen wijn moet verkopen (de marketeer). Als mensen dan toch volharden, probeer ik te achterhalen wat er nu precies in hun hoofd leeft. Het is belangrijk vanuit het individu te redeneren; als ik van mijn kant als eerste alles aanreik, krijg je een eenheidsworst.'

Beurskens begeleidt het maken van een businessplan, de opzet van de wijngaard, het onderhouden en ontwikkelen ervan, inclusief machinebeheer, het eigenlijke wijnmaken en de marketing. Over de tarieven zegt hij: 'Ons basiswijnbouwpakket begint bij 500 euro per jaar, oplopend tot 6000 euro voor het 'elitepakket', maar eigenlijk is het moeilijk exact aan te geven, omdat ik op maat adviseer.'

René van Druenen begon vijf jaar geleden met een wijngaard nabij Maastricht. Zijn passie ligt evenwel meer in alles wat qua organisatie bij wijnbouw komt kijken. Dat groeide uit tot adviesbureau VitiConsult. Voor een eigen wijngaard die verder gaat dan een hobby, moet je, zegt hij, 'van vier markten thuis zijn: fruit telen, wijn maken, iets kunnen in de promotionele sfeer en graag mensen ontvangen, want bezoekers aan je wijnbedrijf leveren een belangrijke toegevoegde waarde.'

Van Druenens vragen komen op hetzelfde neer als wat Lorsheijd en Beurskens de mensen voorhouden: wat wil je en heb je er afzet voor? 'Wij bevelen met nadruk alleen druivenrassen aan die bewezen geschikt zijn voor het klimaat en de bodem hier. Het feit dat wijnbouw de laatste jaren oprukt in ons land is niet zozeer een gevolg van gemiddeld warmer weer, maar veeleer van het ontstaan van nieuwe, verbeterde tassen.' Lorsheijd zegt' over het klimaat: 'Het mag dan wel warmer worden, dat lijkt ook samen te gaan met meer vocht. Zie dit jaar. En meer vocht betekent een sterk verhoogd risico van schimmelziektes.'

Van Druenen werpt nog iets heel anders op: 'Vanaf duizend vierkante meter aanplant val je onder het Productschap Wijn. Ook als je louter voor de lol druiven teelt. Daarom houden sommige wijnboeren het bij 950 vierkante meter. Als je het helemaal strikt neemt, kun je in feite alleen buiten de invloed van het productschap en andere overheidsinstanties blijven wanneer je je hele oogst zelf opdrinkt en geen fles weggeeft. En dan zijn er nog zoveel andere bepalingen. Bij wijn verkopen moet de kelder aan bepaalde eisen voldoen. En je kunt ook niet van alles op de etiketten zetten.'

'Hobbyisten'; zegt Van Druenen, 'raden we' het aanleggen van een wijngaard minder snel af dan mensen die commercieel willen. Maar blijft men serieus, dan maken wij bijvoorbeeld een businessplan (basisprijs € 2800), terwijl verdere advisering gaat tegen € 40 per uur.' De bemoeienis van VitiConsult kan zich verder uitstrekken tot advisering over meststoffen, het opbouwen van de gaard, hulp bij bepaling van de oogstdatum et cetera. 'En voor sommigen testen we ook het eindproduct.'

Lorsheijd organiseert op zijn domein De Vier Ambachten van alles aan cursussen en rondleidingen. Een wijnbouwcursus van zes zaterdagen kost € 190. Bezoekers betalen € 7,50 voor rondleidingen inclusief proeverij. Want dat houdt Lorsheijd geïnteresseerden nadrukkelijk voor: 'Als je echt een commerciële wijngaard wilt beginnen, organiseer er dan van alles bij en omheen. Wie denkt het zakelijk wel even te rooien met een wijngaard alleen, kan bijna zeker zijn van een flop.'

Bron: Het Financieele Dagblad, FD Persoonlijk | 29 september 2007