Nederlandse wijnen niet langer 'een lachertje' door Ton Borghouts

Tot voor enkele jaren was het maken van wijn in Nederland zoiets als 'een lachertje (a bit of a joke)'. De handvol wijngaardeniers dat Nederland toen telde was actief in de druiventeelt uit deels hobby, deels idealisme. Slechts een enkeling probeerde er serieus een broodwinning van te maken. Dat is tegenwoordig wel anders. Met name in de Achterhoek zijn steeds meer boeren professioneel in de teelt van wijndruiven gestapt. Vanaf 2004 zijn in dit deel van het land vele tienduizenden wijnstokken geplant en er werden collectief grote bedragen gestoken in de aanschaf van (verwerkings)apparatuur. De eerste resultaten zijn veel belovend.

De afzet van Nederlandse wijn is altijd een probleem geweest. Alleen daar, waar het toerisme welig tierde, zoals in het zuiden van Limburg, konden de wijnboeren hun producten aan de passanten slijten, naast een beperkte afzet aan de regionale horeca. Nederlandse wijn werd zo een souvenir, dan wel een welkom speeltje van sommeliers. In elk geval was en bleef het curieus. Tegenwoordig is de commerciële wijnbouw in Nederland steeds groter geworden. Het begon in maart 2002: In het kader van diversificatie van economische dragers op het platteland en versterking van het economische draagvlak van de agrarische sector werd het idee opgevat om wijnbouw als aanvullende inkomstenbron voor agrariërs en veetelers onder de aandacht van deze doelgroepen te brengen en in concreto ook aan de doelgroep een programma aan te bieden om de aanleg van wijngaarden te realiseren in andere toeristisch aantrekkelijke landelijke gebieden. En zo kwamen de Achterhoek en ook een deel van Twente in beeld.
In november 2002 werd een info bijeenkomst georganiseerd waar ruim 100 geïnteresseerden aanwezig waren om zich te laten informeren over de mogelijkheden, risico's, kosten en opbrengsten. Op grond van de verkregen reacties werd de 'Stichting Wijnbouw Achterhoek' opgericht, die met succes bij de provincie Gelderland en EU aanklopte voor financiële steun voor het project. Achttien deelnemers konden maximaal in dat kader een opleiding krijgen tot wijnbouwer. Samen met het Praktijkonderzoek Plant & Omgeving van de WUR (Wageningen) en het Wijngaardeniers Gilde Nederland werd deze opleiding ontwikkeld. Ook het wijnbouwcentrum voor plantveredeling in het Duitse Geisenheim werd bij de ontwikkeling betrokken. Het programma ging uit van een doorlooptijd van 2 jaar, maar was in het eerste jaar reeds volgeboekt.
Walter van Hulstijn is voorzitter van de Stichting Wijnbouw Achterhoek. Hij zegt: 'De opleiding tot wijnbouwer heeft geheel 2003 in beslag genomen, waarbij ook excursies werden gemaakt naar wijngaarden o.a. in Duitsland. De cursisten hebben ook de cursus Wijnbrevet gevolgd van het slijtersvakopleidingscentrum. Hier ging het met name ook over kennis opdoen van wijngebieden elders in de wereld, het kennen en herkennen van de meest belangrijke druivensoorten in die gebieden en het proeven van de verschillende voor die regio's typische wijnen. We hebben er voorts voor gezorgd dat er een coöperatie van wijnbouwers tot stand kwam om tot gezamenlijke productie en kwaliteitsbeheersing van de wijn te komen. Deze coöperatie bestaat inmiddels een jaar en telt twaalf leden, die samen inmiddels zo'n 15 ha wijngaarden hebben ingeplant. Enkele andere cursisten zijn niet tot de coöperatie toegetreden en volgen een biologische productielijn. Zij zijn we deel blijven uitmaken van het studienetwerk dat is opgericht. In totaal is er inmiddels ruim 17 ha wijngaard in de Achterhoek in productie genomen. De komende jaren is nog enige uitbreiding van het areaal voorzien tot in totaal tenminste 25 ha. Daarmee is de Achterhoek met afstand het grootste wijnbouwgebied van Nederland.

 Druivenplukken in de Achterhoek

Betere kwaliteit
Wijnbouw in Nederland is niet nieuw en bestaat al jaren. Echter de mogelijkheden om: tot goede producten te komen zijn aanzienlijk toegenomen. Voorzitter Van Hulstijn: 'Met name kan dat door de enorme vooruitgang, die de laatste jaren is geboekt op het terrein van de plantverdeling. De grootste risicocomponent vormde tot dusverre schimmels. De nieuwe rassen zijn meeldauwtolerant, in de volksmond heet dat resistent. Daardoor zijn de risico's van het teloor gaan van de wijngaard aanzienlijk verminderd. Tezelfdertijd rijpen de nieuwe rassen vroeger dan de meer traditionele rassen en kan de druif idealiter het max. suikergehalte benodigd om goede wijnen te maken eerder halen. Behalve de mogelijkheden als gevolg van techniek en veredeling is ook de grondsoort en het klimaat van de Achterhoek goed geschikt voor wijnbouw. Om een kwalitatief goed product te kunnen maken dient de opbrengst per ha. echter wel aan de lage kant gehouden te worden. In de Achterhoek zal die, afhankelijk van de druivenrassen, gaan komen tussen de 4000 en 5000 liter per ha.'
In 2005 is de eerste oogst geweest. Die heeft de verwachtingen van een eerste oogst qua hoeveelheid en ook kwaliteit ruimschoots overtroffen. Circa 1 1.000 liter wijn wordt nu opgevoed. De witte wijn werd in februari/maart gebotteld, de rode later dit jaar en de op eiken gezette rode wijn pas tegen het einde van dit jaar. Afhankelijk van de eindkwaliteit van de eerste oogst zal gekozen worden voor het wel of niet breed vermarkten of de wijn gebruiken om de kwaliteit te vinden die volgende jaren geproduceerd zal moeten worden (cuvé's). Behalve wit en rood zal de coöperatie ook een rosé, een méthode champenoise en een op grappa gelijkend distillaat gaan produceren. De producten zullen voornamelijk in de streek op de markt worden gebracht als streekproduct.

Bron: Méditerranée 2006


Wijngebieden Nederland >>