Een stukje geschiedenis
Het dorpje Zagersdorf, in de buurt van Eisenstadt in Burgenland, kan er waarschijnlijk aanspraak op maken het oudste wijndorp van Oostenrijk te zijn. In een grafheuvel uit de 'Hallstatt'-tijd,  die in ca. 700 voor Chr. aangelegd werd, zijn pitten gevonden van gecultiveerde druiven (Vitis Vinifera). Men gaat er van uit dat de Kelten, die in deze tijd en ook nog eeuwen later onder andere in dit gebied en het huidige Süd-Steiermark woonden, al wisten dat druiven niet alleen geschikt zijn om gegeten te worden. In de tijd van Karel de Grote (742-814), die heerser was over een gebied van Friesland tot Hongarije, bleef de Oostenrijkse wijncultuur - zij het op kleine schaal - behouden. Daarnaast waren het de kloosters die voor een belangrijke impuls zorgden. Met name langs de Donau werden vele wijngaarden aangelegd. In de tijd van keizer Jozef II werd bepaald dat de eigen wijnproductie ook thuis verkocht mocht worden. Hiermee werd de basis gelegd voor de bekende en zeer populaire 'Heurige'.

Het einde van de 19e eeuw was niet bepaald rooskleurig voor de Oostenrijkse wijnbouw. Net zo min trouwens in de andere Europese landen. Schimmelziektes en de uit Amerika stammende druifluis brachten de wijnbouw aan de rand van de afgrond. Niet toevallig werd juist in die tijd (1860) de wijnbouwschool van Klosterneuburg opgericht. Ook de andere wijngebieden van Oostenrijk kregen hun wijnbouwschool. In deze periode werd de basis gelegd voor een kwalitatief hoogwaardige wijnbouw, waar Oostenrijk nu nog de vruchten van plukt.

De bodem
De bodem is medebepalend voor karakter en kwaliteit van de wijn. De bodemsoort kent twee extremen, de luchtig-lichte en de zware-dichte bodem. In de Oostenrijkse wijngaarden is een grote variatie aan verschillende bodemsoorten. In het Weinviertel domineert bijvoorbeeld löss, zoals ook in het Donaudal. Bij Krems en Langenlois, en ook in de Wachau is er voornamelijk primair gesteente, in de Thermenregion vooral kalkbodems. Ook in het Burgenland zijn de bodemsoorten zeer gevarieerd; hier komt leisteen voor, maar ook leem, mergel, löss en rijke zandbodems. Bruine aarde en vulkanische bodems vind je in de Steiermark.

Het klimaat
De vegetatieperiode van de wijnstok - van het uitlopen van het groen in het voorjaar, tot aan de vallen van de bladeren in de herfst - bedraagt zo'n 200 dagen. Warme, zonnige zomer- en lange milde herfstdagen met koele nachten zijn typisch voor de meeste Oostenrijkse wijngebieden. De jaarlijkse neerslag bedraagt in het oosten circa 400 mm; in de wijngebieden van de Steiermark vaak 800 mm of meer. Verder heeft ook de Donau invloed op de wijnbouw (als warmtereflector en temperatuurregulator). Dit geldt ook voor de grote Neusiedlersee, aan wiens oevers in de late herfst de druiven voor de beroemde Beerenauslese en Trockenbeerenauslese rijpen.
De Oostenrijkse wijnbouwgebieden liggen in gematigde klimaatzones zonder extremen, tussen de 47e en 48e breedtegraad. Dit is vergelijkbaar met de Bourgogne.

De druivensoorten
Oostenrijk heeft een grote variëteit aan druivensoorten, die onder andere voortkomen uit de grote verschillen in bodemstructuur en klimaat. Van belang zijn circa 20 witte en 10 rode soorten. Ongeveer 77% van het wijngaardoppervlak is met witte soorten beplant. Het aandeel rode druivensoorten is in de afgelopen jaren toegenomen. De belangrijkste druivensoorten zijn:

Vier wijnregio's en 16 wijngebieden
Oostenrijk is een overzichtelijk wijnland. De wijnbouw concentreert zich in de provincies Niederösterreich, Burgenland, Steiermark en de hoofdstad Wenen, in het oosten en zuidoosten van Oostenrijk. Binnen deze provincies zijn er in totaal 16 officiële wijnbouwregio's. De 55.000 hectare wijngaard die in productie zijn, worden door circa 40.000 wijnbouwbedrijven bewerkt.Daarvan bottelen 6500 bedrijven zelf hun wijn. De andere wijnboeren leveren hun druiven aan 'Genossenschaften'.

Enkele van de bekendste en belangrijkste wijngebieden zijn:

Wachau, een begenadigd landschap
Het wijnlandschap van Wachau is indrukwekkend: steile, vaak in terrasvorm aangelegde wijngaarden bepalen het beeld en geven de toeschouwer een indruk van het zware werk van de wijnboer. Ruim 1400 hectare wijngaard staan op vruchtbaar maar karig, primair gesteente.
De hoofdsoorten zijn hier Grüner Veltliner en Riesling, Neuburger, Feinburgunder (Chardonnay) en Weissburgunder (Pinot Blanc) zijn specialiteiten: rode wijn wordt in dit gebied zelden verbouwd.

De vereniging 'Vinea Wachau Nobilis Districtus', waar een groot deel van de wijnproducenten toe behoort, geeft belangrijke impulsen.

Weinviertel, potentieel en toekomst
Met meer dan 18.000 hectare is Weinviertel het grootste wijnbouwgebied van Oostenrijk. Hier domineren bodems met löss, leem, primair gesteente en zwarte aarde. Belangrijkste druivensoorten zijn Grüner Veltliner (vaak met een zeer herkenbaar aroma) en Welschriesling. Tot de specialiteiten behoren verder Rheinriesling, Weissburgunder, Chardonnay, Blauer Portugieser en Zweigeit. De laatste twee zijn bestemd voor rode wijn.

Wien, meer dan 2000 jaar wijncultuur
De wijnbouw in Wenen is waarschijnlijk zo oud als de stad zelf. In de Keltische nederzetting 'Vedunia' en het Romeinse legerkamp 'Vindobona' vond al wijnbouw plaats. De basis voor de bekende 'Heurige' in Wenen werd in 1784 gelegd met een verordening van keizer Jozef II. Hij besloot dat de wijnboeren zelf de prijzen konden vaststellen en in hun winkels zelfgeteelde levensmiddelen mochten aanbieden.
Het woord 'Heurige' heeft een dubbele betekenis. Ten eerste staat het voor de wijn van de actuele jaargang, die vanaf 11 november (Sint Maarten) tot 31 december van het volgende jaar geschonken mag worden. Ten tweede staat het voor een wijnlokaal (ook wel 'Buschenschank') waar deze Heurige-wijn geschonken wordt. De eerste richtlijnen voor het uitschenken van dit soort wijnen werden reeds in 795 door Karel de Grote opgesteld.

De echte geboorte van de Buschenschank was op 17 augustus 1784, toen keizer Jozef II de Buschenschank-verordening liet vastleggen.

Bron: Gilde Wijnhuis Magazine winter 1996/97