Marc Chagall 1970 Setsuka 1991

Château Mouton-Rothschild: Wijn en Kunst - Tekst Wina Born

Wie geen vreemdeling is in het land van de wijn weet dat elke jaargang Château Mouton Rothschild een eigen etiket krijgt, ontworpen door een kunstenaar van wereldfaam. Zo zijn er etiketten van Chagall, Miró, Andy Warhol, Salvador Dali, grootheden die het zich tot een eer rekenden deze etiketten te mogen maken en die in dankbaarheid de beloning hiervoor, flessen Mouton Rothschild, aanvaardden.

De zeer kunstzinnige Baron Philippe - hij was ook een groot kenner van de Engelse literatuur uit de 16e en 17e eeuw - liep al jaren met het idee rond om etiketten voor zijn glorieuze wijn door een kunstenaar te laten ontwerpen. Maar pas in 1945 werd het gerealiseerd met een ontwerp, geïnspireerd door het V-teken van de Victory, de overwinning. Sindsdien is er elk jaar een nieuw etiket gekomen, behalve in de jaren 1953 en 1977, droevige jaren voor de wijn.
Dit gelukkige initiatief van de oude baron is na zijn dood in 1988 voortgezet door zijn dochter Philippine, nu hoofd van het Mouton-concern. En het idee is ook nagevolgd door andere wijnhuizen, groot en klein die voor bijzondere wijnen ook bijzondere etiketten laten ontwerpen door kunstenaars van naam.
Schilderes Setsuko, die in Zwitserland woont, heeft in haar etiket de indrukken die een grote wijn geeft op smaak en reuk willen weergeven: bloemen, vruchten, kruiden, hout. Een elegant etiket, onmiskenbaar vrouwelijk in zijn vriendelijke directheid en liefelijke aardse sfeer, waarvan de bamboe-omlijsting verwijst naar het Verre Oosten en de herkomst van de kunstenares. Barones Philippine zei me eens, toen ze zojuist was teruggekeerd van een zakenreis naar Japan, dat volgens haar in de nabije toekomst Japanners wijnkenners en wijnproevers zullen worden dankzij hun grote respect voor esthetische waarden en gevoel voor subtiliteit. Dit sierlijke etiket loopt daar al op vooruit.

Dynamiek
Er zijn in de Médoc van die châteaux waar men weinig van hoort en die jaar-in, jaar-uit goede of zelfs grootse wijnen maken terwijl alles er een beetje bij het oude blijft.
Niet voor de Rothschild-familie - want dat is immers van ouds een zeer dynamisch geslacht. In een 18e eeuw zwermden vijf zoons Rothschild uit het ghetto van Frankfurt, en hun ouderlijk huis dat een rood schild droeg, de wereld in. De vijf pijlen die de nieuwe etiketten van de wijnen van het Bordeaux-concern van baron Philippe sieren. De vijf zonen maakten carrière als bankier, zij verwierven spreekwoordelijke rijkdommen, hun nazaten werden in de adelstand verheven, zij werden beschermers van kunst en cultuur, ook van culinaire cultuur, de legendarische keukenmeester Carême was bij een Rothschild in Parijs in dienst.
En zij werden verantwoordelijk voor twee van de grootste wijnen ter wereld: Château Lafite-Rothschild en Château Mouton Rothschild, twee Pauillac-kastelen die schuin tegenover elkaar liggen aan de weg die de Médoc van zuid naar noord doorsnijdt. Van al deze Rothschilds was baron Philippe één van de meest dynamische, die met grote stappen door zijn kasteel en zijn wijngaarden beende en zich overal persoonlijk mee bemoeide. Het beroemde château kwam in 1853 in de Rothschild-familie toen baron Nathaniel het kocht als Château Brane-Mouton.
In 1922 stapte baron Philippe erin en in 1947 werd hij de enige eigenaar. In 1924 nam hij het besluit, toen nogal ongewoon, om alle wijn op het château te bottelen, hij liet de prachtige grand chai bouwen, de fameuze wijnkathedraal, waar de beroemdste van alle Bordeaux-keldermeesters Raoul Blondin vele jaren heer en meester was. In de jaren '30 kocht hij het Château d'Armailhac dat er vlak naast ligt en creëerde hij de Mouton Cadet (cadet = jongere zoon, Philippe was de jongere zoon van vader Henri), aanvankelijk vrij onopgemerkt, maar nu één van de grootste wijnsuccessen ter wereld: een betrouwbare middenklasse wijn, rood, wit en rosé, waarbij ook de grootste wijnleek weet waar hij aan toe is.
In diezelfde periode ontstond het wijnbedrijf Baron Philippe de Rothschild SA. Een grote overwinning van de baron was ook dat, na een hardnekkige strijd van twintig jaar, in 1973 de ijzeren hiërarchie van de classificatie van 1855 werd doorbroken en Mouton Rothschild van tweede naar eerste cru werd bevorderd. Hij kocht het aanpalende Château d'Armailhac, en wijzigde de naam in Mouton d'Armailhac en later in Château Mouton Baronne Philippe, als eerbewijs aan zijn tweede vrouw, Pauline de Rothschild. Zijn eerste vrouw was in 1944 overleden, nadat ze door de Gestapo gevangen genomen was en op transport gesteld naar Ravensbrück. Onlangs heeft dochter Philippine echter de oude naam, Château d'Armailhac weer in ere hersteld. Wie wat van deze heerlijke, zacht geurende fluwelige wijn van oude èn jonge jaren in de kelder heeft, heeft hem dus met drie verschillende etiketten. Maar het is dezelfde kostelijke 5e cru Pauillac.


Barones Philippine


Museum
Ook barones Pauline, Amerikaanse van geboorte, was zeer kunstzinnig. Vóór haar huwelijk had ze gewerkt als ontwerpster en zij heeft met de baron het unieke wijnmuseum in één van de chais van het château gesticht. Geen museum dat de technische kant van de wijn in beeld brengt, maar de plaats van de wijn in de kunst. Jarenlang heeft ze gewerkt aan een collectie kunstschatten van topkwaliteit - het moet goed winkelen zijn bij antiquairs met het Rothschild-fortuin achter de hand. Zo kan men daar, in een prachtige opstelling antiek glas en oud Chinees porselein bewonderen, aardewerk uit het oude Perzië en edelsmeedkunst uit Middeleeuwen en Renaissance, schilderijen en wandtapijten, het mooiste drinkgerei en kunstwerken geïnspireerd op de eeuwige wijnstok. Van al dit moois was echter nooit een catalogus samengesteld - maar daar gaat Philippine zich nu mee bezig houden.
Want ook Philippine beschikt over de ontembare Rothschildenergie en bovendien heeft ze de kunstzinnige aanleg van haar vader geërfd. Zij is haar carrière begonnen als toneelspeelster bij het Franse elite-gezelschap de Comédie Française, ze heeft wereldtournées gemaakt, maar toen de oude baron in 1988 overleed keerde ze toneel, schijnwerpers en applaus de rug toe en is ze zich voor méér dan honderd procent gaan wijden aan het familiebezit, de drie geklasseerde Châteaux in Pauillac, Mouton Rothschild, Clerc-Milon en d'Armailhac, en de wijdvertakte onderneming Baron Philippe de Rothschild SA, die ook een breed assortiment van wijnen van eenvoudige komaf in het Bordeaux-gebied in de handel brengt en bovendien de helft van de aandelen in het Californische wijnbedrijf Robert Mondavi bezit.
Het is niet zozeer de technische kant van de wijn die haar interesseert. "Daar heb ik mijn mensen voor", zei ze me in een interview, "zoals je bij de productie van een toneelstuk de rollen verdeelt en de beste spelers daarvoor zoekt, zo gaat het ook bij het produceren van wijn".
Maar ze is wel de grote stuwende kracht achter het hele bedrijf, even dynamisch als haar beroemde vader. Maar net als voor haar vader is voor haar het genieten van wijn het allerbelangrijkste, dat altijd op de eerste plaats moet komen. Ze haat het dorre analyseren van de 'wijnkenners', het uitéénrafelen van wijn, het zoeken naar mogelijkheden tot kritiek. "Wijn moet je ondergaan, net als kunst", is één van haar uitspraken, "je moet ervan genieten, zoals je van kunst geniet - en het liefste samen met anderen".
Wijn en kunst, voor de Rothschild-familie een onlosmakelijke eenheid, waar ook culinaire kunst toe behoort. Laten we dat nooit vergeten.

Bron: Ambiance, het Beneluxmagazine over gastronomie, wijn & toerisme - Juli/Augustus 1994


Terug webpagina Wijnweetjes: Château Mouton-Rothschild