Wijn van Nederlandse bodem: De Aposltelhoeve
Waar in 1970 de wijngaard van de Apostelhoeve werd aangelegd, hadden al eerder druiven gestaan. De wijncultuur rond Maastricht is geen nieuw verschijnsel. In de Romeinse tijd was het drinken van wijn in deze streken heel gewoon. Wijngaarden bij Maastricht werden vermeld in 968, toen koningin Gerberga haar goederen liet beschrijven.

Tot in de 15e eeuw kon de inlandse wijn nog concurreren met het gewone bier, maar toen dit door de toepassing van hop langer houdbaar en pittiger van smaak werd, begon de bloeitijd voor de brouwers en trokken de wijnbouwers in de concurrentieslag aan het kortste eind. Een echte volksdrank zoals in Frankrijk is de wijn hier nooit geweest. De gemiddelde consumptie bedroeg in de middeleeuwse Nederlanden niet meer dan 20 à 25 liter per hoofd per jaar.

De kleine ‘ijstijd’ in de 16e eeuw en de verwoestende oorlogshandelingen in de eerste decennia van de Tachtigjarige Oorlog betekenden voor de wijnbouw de doodsteek. Omstreeks 1600, bij de modernisering van de Apostelhoeve, werd de wijngaard die tot het midden van de 16e eeuw in gebruik was, opgeschoond. In 1970 keerden de eerste wijnstokken terug op de zuidhellingen van het Jekerdal in Maastricht. Hier, op één van Limburgs mooiste plekjes op de Louwberg, troont Nederlands oudste en grootste wijndomein, De Apostelhoeve.

Dit wijndomein, inmiddels ruim 8 hectare groot, levert mooie, droge witte wijnen.

Bron: Hanos | kerst 2016      

Wijn van eigen bodem - Tekst Irma Puma, fotografie Anne Reinke
Nederlandse wijn: je hoefde de woorden vroeger alleen maar uit te spreken en menig gezicht ging op zuur. Tegenwoordig echter staat de wijn van Nederlandse bodem op menukaarten van prestigieuze restaurants en wint hij prijzen op internationale concoursen. Maken Nederlanders nu betere wijn? Op bezoek bij de Apostelhoeve in Maastricht.

U kunt onmógelijk komen morgen', klinkt een licht aangeslagen Mathieu Hulst op de voicemail. Het is de dag voorafgaand aan het interview voor dit artikel. Buiten is het kwik gestegen tot ver boven de dertig graden. Een week later vertelt hij dat onder invloed van dit soort buitensporige temperaturen bij hem in de wijngaard de scheuten met wel tien centimeter per dag de ranken uit schieten. 'En dan moeten we meteen in actie komen, anders raakt alles verstrengeld.' Tot ver na zonsondergang stond hij die dag samen met vader Hugo en zoon Robin in de wijngaard de scheuten op te binden. Drie generaties wijnmakers aan het bikkelen in Zuid-Limburg, net ten zuiden van Maastricht.

Een week later staan de wijnplanten keurig in het gelid te pronken in het glooiende landschap. Wie niet beter weet, denkt dat hij in Frankrijk is beland. De familie Hulst zit, inmiddels weer ontspannen, aan de keukentafel koffie te drinken. 'Dit soort klimatologische uitschieters kunnen je oogst maken en breken', legt Hulst uit. 'Late vorst, hagel, harde regen, maar ook hoge temperaturen hebben enorme invloed. Waarschijnlijk gaan we dit jaar twee weken eerder oogsten.'

Wijn maken in Nederland, het vergt grote aandacht. Want in tegenstelling tot zuidelijker landen als Italië, Spanje en Frankrijk, waar het kwik soms maanden achtereen rond eenzelfde temperatuur blijft hangen, is het klimaat hier wisselvallig en nat. Voedingsbodem voor onrijpe druiven, schimmels en een slecht wijnimago. Althans, dat was lange tijd de heersende mening. Maar dat tij is aan het keren. Want niet alleen is het aantal commerciële wijngaarden in Nederland sinds de eeuwwisseling geëxplodeerd (nu zo'n 170), ook kwalitatief is de Nederlandse wijn inmiddels enorm verbeterd. Gerenommeerde kenners als Harold Hamersma, Hubrecht Duijker en Nicolaas Klei verkondigen het luidkeels en nemen steeds vaker Nederlandse wijnen op in hun vermaarde favorietenlijstjes. Maar ook in de sterrenrestaurants maakt het Nederlandse rood, wit en rosé al enkele jaren deel uit van de wijnkaart. En dat  KLM zijn businessclassgasten trakteert op een glaasje van De Kleine Schorre uit Zeeland is niet alleen uit nationalistische overwegingen.

Wat is er aan de hand? Heeft de opwarming van de aarde zo'n vlucht genomen dat we hier inmiddels mediterrane weersomstandigheden kennen? Dat valt tegen. Wel is de kennis over wijn maken de laatste decennia flink toegenomen. Volgens sommigen zozeer dat Nederland de ruim vijfhonderd jaar achterstand op klassieke wijnlanden in minder dan vijftig jaar heeft ingehaald. Een feit is dat bij internationale concoursen diverse Nederlandse wijnen niet meer onderdoen voor buitenlandse.

Mergel, kalk en löss
Volgens Mathieu Hulst komt het vooral doordat Nederlandse wijnen lange tijd maar mondjesmaat verkrijgbaar waren. En onbekend maakt nu eenmaal onbemind. Hulst: 'Onze Apostelhoeve-wijnen zijn altijd erkend door de top van de gastronomie; 25 jaar geleden stonden we al op de kaart bij Château Neercanne en Hubrecht Duijker prijst ons vanaf het begin.'

De positieve geluiden komen volgens hem eerder door het toenemende volume op de markt dan door kwaliteitsverbetering.' Steeds meer mensen kunnen zelf proeven wat voor goede wijn hier wordt gemaakt. Wijngaarden als De Kleine Schorre, Domein Wijngaardsberg, Wijngoed Thorn en de Apostelhoeve dragen daaraan bij.'

Een deel van de groei zit ook boven de rivieren. Toen halverwege de jaren negentig in Nederland de 'hybridedruif' werd geïntroduceerd, een druif die sneller rijpt en minder zon nodig heeft voor een behoorlijk alcoholpercentage, ruilden veel boeren hun piepers in voor wijnranken. Hoewel Hulst blij is met de toename van het aantal domeinen, is hij minder te spreken over de wijnen die ervan deze regent-, rondo-, cabernet cortis- en johanniter-druiven worden gemaakt. 'Door hun snelle groei hebben de druiven minder smaak en heeft de wijn minder diepgang.' Maar hij weet ook dat hij makkelijk praten heeft vanaf zijn terroir op de Louwberg, waar mergel, kalk en löss zijn wijnen een minerale smaak geven en waar beschutte heuvelruggen zorgen voor een gezonde rijping.

Iets gastronomisch
Mathieu Hulst heeft een bloeiend bedrijf. Negen hectare waar klassieke druiven als riesling, pinot gris, müller-thurgau en auxerrois goed gedijen. Op de overige zeventien hectare staan zure kersen voor in de vlaai, een erfenis van zijn voorvaders, die hier al sinds het begin van de 20ste eeuw boeren. En hoewel de zeventigduizend flessen die de Apostelhoeve elk jaar produceert schoon opgaan, laat Hulst de wijnproductie maar mondjesmaat groeien. 'De productie is door al die externe factoren nog steeds onzeker en ik wil wel goed slapen 's nachts.' Zoon Robin, die op proef een jaar meedraait, ziet expansie ook meer in de vorm van 'iets gastronomisch als een wijnbar met hapjes'.

Het was Hulst senior die hier in 1970 de eerste 1200 wijnstruiken in de grond stak. Meer dan een beetje experimenteren was het niet. 'Maar al snel merkte ik dat wijn zoveel meer verhaal heeft dan appels. Ik volgde een cursus, keek wat af bij de buren en negen jaar later won ik mijn eerste gouden medaille.' De eerste anderhalve hectare werd in 1983 uitgebreid met nog eens twee hectare en groeide gestaag tot negen in de jaren daarna. Hulst: 'Ik weet nog dat we in 1988 voor het eerst twintigduizend flessen in de kelder legden. Wie moet dat allemaal opdrinken, vroegen we ons toen af.'

Hulst heeft zich de afgelopen decennia ontwikkeld tot een uitstekende keldermeester. Want goede druiven telen is één ding, maar in de kelder wordt de wijn pas echt gemaakt. 'Mathieu heeft dat in de vingers', zegt zijn vader trots. Zelf vindt Mathieu dat hij vooral vooruitgang heeft geboekt bij het ontwikkelen van een eigen stijl: elegante en minerale, zuivere wijnen van een constante kwaliteit, iets waar scholing en de aanschaf van kostbaar materiaal volgens hem aan bijgedragen hebben. Want waar vroeger in de kelder oude tuinslangen met gaatjes de wijnvaten koel hielden, staan nu stalen tanks met computergestuurde klimaatbeheersers. En op het land trillen oogstmachines de rijpe druiven van de trossen. Je zou bijna zeggen dat er niets meer fout kan gaan, zegt Hulst geamuseerd. 'Totdat het kwik stijgt: dan moeten we alle zeilen bijzetten om de oogst te redden. Daar kan geen machine tegenop.'

De favorieten van sommelier Marloes Zuidenga van restaurant Rijks (Rijksmuseum) in Amsterdam
'Nederlandse wijnen zijn over het algemeen fris, jong en toegankelijk. Mijn favoriete Nederlandsewijn is die van de Apostelhoeve. Fris, elegant en makkelijk. Voor een Nederlandse wijn zeer op niveau. De Apostelhoeve kan zich als een van de weinige meten aan buitenlandse alternatieven. We hebben ook wijn van Wijngoed Thorn op de kaart. De Apostelhoeve en Thorn maken heel goede wijnen en dat is mede te danken aan de ligging van hun wijngaarden. De Apostelhoeve, ligt op de Louwberg, waar het altijd twee à drie graden warmer is dan in de rest van het land. Wijngoed Thorn bevindt zich op de droogste plek van Nederland. De bodem in het zuiden is door zijn samenstelling geschikt voor wijnbouw.' 

Bron: fd persoonlijk | zaterdag 12 september 2015

De wijn waar Limburg (en de rest van Nederland) trost op is… door Norbert van Dijk
Nog in het zicht van Maastricht ligt op de circa 90 meter hoge Louwberg wellicht Nederlands bekendste wijngaard: de Apostelhoeve. Op een kleine 4,5 hectare staan circa 18.000 wijnstokken: Müller-Thurgau, Auxerrois (Pinot Blanc), Riesling en Pinot Gris. Limburg kende ooit een wijd verbreide wijncultuur, in de 14e t/m de 16e eeuw werden de hellingen van het Maas-, Geul- en Jekerdal gesierd door talrijke wijngaarden. Frequente misoogsten, concurrentie van wijn afkomstig uit met name Ahr en Moezel en van voor de wijnbouwer van destijds economisch aantrekkelijker gewassen, een kouder klimaat in de 16e eeuw (Kleine IJstijd) en de Tachtigjarige Oorlog betekenden langzaam maar zeker het einde van de wijnbouw in Limburg. Omstreeks 1600 werden ook de wijngaarden van de Louwberg gerooid. Ruim drie eeuwen later plantte fruitteler Hugo Hulst er opnieuw druivenstokken. Klonale selectie heeft inmiddels klonen opgeleverd die optimaal passen bij bodem en microklimaat van de Louwberg. De bodem van de Louwberg blijkt inderdaad nog steeds een prima substraat, een teeltlaag van löss (Limburgse klei) op een ondergrond van mergel en kiezel, waarin de wortels van de wijnstokken inmiddels tenminste een tiental meters diep reiken, geven de wijnen van de Apostelhoeve een eigen mineralig karakter. Het zuidelijke aspect van de hellingen en de noord-zuid oriëntatie van de rijen wijnstokken garanderen een maximaal aantal zonne-uren, de zuidelijke helling biedt 's winters bovendien bescherming tegen koude uit het noordoosten.

Snoeien en opbinden van de wijnstokken geschieden op de wijze die ondermeer in de Elzas gebruikelijk is resulterend in de bekende 'Guyot Double'. Na de handmatige oogst worden de druiven geperst in een moderne membraampers en vervolgens bij lage temperatuur (19ºC) vergist in RVS tanks. De gebruikte gistculture is afhankelijk van het jaar. Na gisting blijft de wijn nog twee maanden op de gistdroesem (sur lie) tot eind december waarna zij wordt overgeheveld. Botteling vindt plaats in mei van het volgende jaar en geschiedt op de meest moderne wijze. Sedert 1992 heeft de Apostelhoeve een fraaie nieuwe ondergrondse wijnkelder in gebruik. De Apostelhoeve beschikt verder over een ruime en sfeervolle proefruimte. Inmiddels is de dagelijkse leiding in handen van wijnmaker Mathieu Hulst, hij studeerde landbouw en fruitteelt in Tiel en liep talrijke stages bij vooraanstaande wijnproducenten in Luxemburg, de Elzas en de Loire. De jaarlijkse productie bedraagt thans 30.000 tot 35.000 flessen. De Müller-Thurgau 1997 en Riesling 1997 zijn nog in beperkte mate leverbaar! Dit jaar heeft te kampen met wisselende weerscondities, na een veelal warm en zonnig voorjaar begon de zomer koel en nat. Mathieu Hulst over zijn verwachtingen voor dit jaar: "Het extreem warme weer in mei liet de wijnstokken in recordtempo groeien. De bloei was ook erg vroeg. Het koude weer van de laatste weken heeft die voorsprong iets laten afnemen, maar 1998 ligt op dit moment nog zeker 8 dagen voor. Hopende op een snelle weersverbetering zijn wij dan ook optimistisch over 1998." Inmiddels hebben we gelukkig al een aantal echte zomerse dagen gehad!

Ook elders in Nederland vindt men op bescheiden schaal wijnbouw. Veel van deze wijnbouwers zijn verenigd in 'Het Wijngaarsdeniersgilde'.

Bron: De Wijnkrant | oktober 1998

Artikel: ANWB Kampioen september 1996
Op de helling van de Louwberg, in het meest zuidelijke puntje van Limburg onder Maastricht, strekken zich glooiende heuvels met wijnranken uit. Op een van deze glooiingen ligt de Apostelhoeve van de familie Hulst. De in 1970 aangelegde wijngaard is met 3,5 ha aan witte druiven uitgegroeid tot de grootste commerciële wijngaard van Nederland. De zoon des huizes is al de vijfde generatie die in het bedrijf werkt.
'Toen we vijfentwintig jaar geleden begonnen, hadden we niet gedacht dat het zo'n vaart zou lopen: vertelt mevrouw Hulst. 'Mijn man geloofde er niet in. Frits Bos, directeur van het wijnhuis Polis en Rijckelen in Maastricht, is in 1967 begonnen met het verbouwen van wijn. Samen met mijn man is Bos eens naar Bellefrois in België gegaan. Bos geloofde dat wat dáár kan, ook bij ons zou kunnen. Mijn man kwam razend enthousiast terug. De kool en de aardappelen gingen eruit en de wijnranken werden geplant. In 1974 hadden we onze eerste oogst. En het ging goed. We zitten boven het Jekerdal. De druiven groeien op zuidoost-hellingen en het fruit bloeit bij ons acht tot tien dagen eerder dan in Margraten hier acht kilometer vandaan.'
De druivensoort bepaalt voor een belangrijk deel het karakter van de wijn, maar het klimaat en de bodem waarin ze groeit zijn ook van grote invloed. En dan hebben we het nog niet eens over de geheimzinnige gistcellen, die van streek tot streek verschillen en die zo'n mysterieuze invloed op het karakter van een wijn schijnen uit te oefenen.
De omstandigheden voor de drie soorten druiven van de Apostelhoeve zijn ideaal. De müller-thurgau, de riesling en de auxerrois groeien op een kalkachtige bodem, die voor een volle bouquetrijke smaak zorgt. Het vriest hier bijna nooit en ze hebben geen last van de koude noordwestenwind die zijn kille adem door de wijngaard blaast.
www.apostelhoeve.nl